Illegale online handel van Funcaps onder vuur

Illegale verkoop 

Funcaps groeide de afgelopen jaren uit tot een van de grootste online aanbieders van aangepaste designerdrugs en nagemaakte medicatie. De middelen werden verkocht zonder voorschrift en zonder bijsluiter. Door steeds kleine wijzigingen in de chemische samenstelling aan te brengen, konden de eigenaren lange tijd buiten de reikwijdte van de Opiumwet blijven. Volgens Nan spelen op dit moment vooral de Geneesmiddelenwet en de Opiumwet een rol, maar blijft dat niet per se zo: “Uit de media begrijp ik dat het in ieder geval gaat om illegale verkoop van geneesmiddelen en het verspreiden van schadelijke waren. Maar ik zou niet willen uitsluiten dat meer gangbare delicten als dood of zwaar lichamelijk letsel door schuld en eventueel zelfs de opzetdelicten als doodslag in beeld komen.”

Toerekening en causaliteit?

Centraal staat de vraag of specifieke sterfgevallen juridisch gezien zijn toe te rekenen aan de handel van Funcaps. Dat gebeurt via het leerstuk van redelijke toerekening, legt Nan uit: “Dat is afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Een van de aanknopingspunten is of het strafbare gevolg, zoals de dood van afnemers, voorzienbaar was.” Voor het OM is dat geen eenvoudige opdracht. Sommige slachtoffers gebruikten meerdere middelen of medicijnen, waardoor het oorzakelijk verband moeilijk vast te stellen is. Toch is hard bewijs volgens Nan niet uitgesloten: “Dat zou onder omstandigheden wel moeten kunnen. Als (toxologisch) onderzoek bijvoorbeeld uitwijst dat de afgenomen waren hebben geleid tot inname en een hoog gehalte van schadelijke of zelfs dodelijke stoffen.”

Het feit dat ouders soms expliciet aan Funcaps vroegen om te stoppen met leveren, kan bovendien juridisch zwaar wegen. “Dat kan een rol spelen bij het bewijs, omdat dit wellicht het aanvaarden van de gevolgen kan onderbouwen. En de bewustheid werkt dan vast ook door in de strafoplegging,” verklaart Nan.

Digitale handel, grensoverschrijdende risico’s

Online handel maakt opsporing complexer. Webshops kunnen snel van locatie wisselen, opnieuw beginnen of zich verschuilen achter buitenlandse servers. Daarmee kunnen de personen achter de illegale online handel makkelijker onder de radar blijven. Nan licht toe: “Zeker online kun je een hoop doen voordat de overheid erachter komt dat je handelen schadelijk en strafbaar is. Daarnaast is het bereik in het digitale tijdperk veelal groter, daardoor kan de zaak ook veel sneller groot worden.”

Het succes van Funcaps laat de kwetsbaarheid van de online markt zien. De webshop opereerde jarenlang in een grijs gebied, waarin nieuwe varianten van synthetische middelen sneller verschenen dan dat de wetgever kon ingrijpen. Sinds 1 juli 2025 geldt een vernieuwde Opiumwet met een nieuwe ‘lijst 1A’, die hele stofgroepen in één keer verbiedt, waardoor het kat-en-muisspel wordt bemoeilijkt. Toch is volgens Nan structurele internationale samenwerking nodig om dit soort grensoverschrijdende handel effectief te bestrijden: “Goede internationale samenwerking kan voorkomen dat illegale handel zich van land tot land beweegt en een waterbedeffect wordt voorkomen.”

De strafeis

Het OM onderzoekt momenteel welke sterfgevallen uiteindelijk in de tenlastelegging worden opgenomen. Een volgende zitting staat gepland voor februari. Het verdere verloop is volgens Nan moeilijk te voorspellen: “Dat is nog een beetje koffiedik kijken, maar het kan goed zijn dat concrete (sterf)gevallen aan de verdachten zullen worden verweten als de zaak nader is uitgezocht.” Mocht in meerdere dossiers een causaal verband worden vastgesteld, dan kunnen de strafeisen fors oplopen. Zoals Nan onderstreept: “Zeker bij opzetdelicten kan de strafeis behoorlijk omhoogschieten en tot een jarenlange gevangenisstraf leiden.”

Het verdere verloop hangt af van de bevindingen uit het onderzoek van het OM. De rechtbank zal de zaak in de komende periode verder behandelen.