Inwoners met een verslaving die de buurt overlast bezorgen, vormen een groot probleem voor veel gemeenten. Burgemeesters pleiten daarom regelmatig voor meer mogelijkheden om sneller in te grijpen, bijvoorbeeld door gedwongen zorg. Volgens André den Exter, universitair hoofddocent Gezondheidsrecht aan Erasmus School of Law, biedt de huidige wetgeving echter al aanzienlijke mogelijkheden, die vaak onvoldoende worden benut. In Omroep Gelderland merkt hij op dat er binnen de huidige wet meer kan dan veel burgemeesters denken.
Gedwongen opname als vrijheidsbeperking
Den Exter benadrukt dat gedwongen opname een ingrijpende maatregel is:
“Verplichte zorg, inclusief gedwongen opname in een psychiatrische instelling, is een vorm van vrijheidsberoving, maar wel op grond van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). Indien aan de wettelijke voorwaarden is voldaan, dat wil zeggen: er is sprake van een ernstig vermoeden of ernstig nadeel ten gevolge van een geestelijke stoornis, dan kan de burgemeester een crisisopname gelasten, al dan niet gevolgd door een zorgmachtiging verleend door de rechter.”
Maar niet elke verslaving rechtvaardigt een gedwongen opname. “Volgens vaste jurisprudentie is er sprake van een psychiatrische stoornis indien de verslaving gepaard gaat met een andere stoornis of indien de verslaving dermate ernstig is dat de betrokkene het gevaar niet kan worden toegerekend. Als daar geen sprake van is, dan is gedwongen opname niet toegestaan,” legt Den Exter uit.
Ruimere toepassing van bestaande wet
Burgemeesters als Ahmed Marcouch uit Arnhem en Ton Heerts uit Apeldoorn hebben eerder gepleit voor meer juridische middelen om in te grijpen bij overlast. Den Exter ziet dat anders: “Je moet het gevaar of nadeel wel aannemelijk kunnen maken, maar ik vermoed dat ze te rigide met dit criterium omgaan. Een nadeel kan van alles zijn.” Volgens hem zouden burgemeesters de wet ruimer kunnen toepassen en zo nodig de rechter laten beslissen: “Laat die de grens dan maar uitleggen.”
Gevolgen van terugfluiten door de rechter
Wat gebeurt er als een rechter een burgemeester terugfluit? Den Exter: “De rechter kan duidelijkheid verschaffen over de voorwaarden waaronder verslaafden kunnen worden opgenomen via een crisismaatregel. Die duidelijkheid geeft burgemeesters vervolgens handvatten in geval van overlast.” Verder zijn de gevolgen beperkt als een burgemeester te ver gaat. De betrokkene kan mogelijk een schadevergoeding eisen wegens een onrechtmatige opname, maar andere sancties zijn er volgens Den Exter niet. Voor een burgemeester staat er dan ook weinig op het spel.
Omdat de grenzen van de wet nu zelden worden opgezocht, zijn er nauwelijks rechtszaken over gedwongen opnames. Den Exter pleit ervoor dit wel te doen: “Dat schept duidelijkheid.”
- Universitair Hoofddocent
- Meer informatie
Lees het artikel van Omroep Gelderland hier.
- Gerelateerde content
